Commissie Openbaar Bestuur | Vereniging van Griffiers

De commissie volgt ontwikkelingen op het terrein van het lokaal bestuur en adviseert het bestuur, de andere commissies en externe partijen over de betekenis hiervan voor de functie van griffier, zijn of haar rol in de bestuurlijke driehoek en de positie van de raad.

De commissie is gesprekspartner van onder meer de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en het ministerie van BZK.

Doel

De commissie wil gestalte geven aan een belangrijk onderdeel van de statuten van de vereniging, namelijk het leveren van een kwalitatieve bijdrage aan (de ontwikkelingen in) het openbaar bestuur ter ondersteuning en vanuit het gezichtspunt van griffiers. Jaarlijks wordt geïnventariseerd welke thema’s actueel zijn en waar de commissie mee aan de slag gaat. Voor 2025 zijn dat: regionale samenwerking, recente en komende wetswijzigingen, vertrouwen lokale democratie, de politisering van bestuurlijke vraagstukken en intern samenspel.

Taken

De commissie heeft hierbij de volgende taken:

Het voorbereiden van adviezen en reacties op ontwikkelingen op het gebied van het openbaar bestuur en het leveren van producten voor griffiers en gemeenteraden.
Het deelnemen aan het debat over het openbaar bestuur in brede zin.
Het signaleren van ontwikkelingen gericht op de omgeving en functie van de griffier, door middel van essays, jaarschriften, brochures e.d.
Het leveren van inhoudelijke bijdragen aan kringen, het Jaarcongres en andere activiteiten van de vereniging door middel van workshops e.d.

Publicaties

Praatplaat rol griffier versterken lokale democratie (2023)
De commissie heeft een praatplaat ontwikkeld om in griffierskringen in gesprek te gaan over de rol van griffiers in het versterken van de lokale democratie. De praatplaat is tot stand gekomen en aangescherpt op basis van de diverse gesprekken in de beroepsgroep in 2023. Er is ook een handleiding bij hoe je het gesprek met elkaar in de kring kunt voeren. De eerste kring heeft er al ervaring mee opgedaan: “De start was een beetje onwennig, maar daarna kwam het gesprek goed op gang. We hadden aan het geplande uur niet genoeg en zetten het gesprek zeker voort”. Laat je ook inspireren en zet de Praatplaat op de agenda!

Publicatie (Er)tussenin (2023)
Griffies als katalysator tussen politiek, bestuur, organisatie en gemeenschap

Marije van den Berg en Vincent van Stipdonk hebben in opdracht van en onder begeleiding van de commissie Openbaar Bestuur de publicatie ‘Er(tussen)in’ gemaakt.

Deze bundel helpt griffiers breder én gerichter te kijken naar hun werk. Griffiers zijn er natuurlijk vooral voor de raad of Staten (de politiek), maar daarvoor moeten zij zich ook richten op het bestuur, de organisatie en de gemeenschap. Dat zijn de vier systemen waarmee je werkt. Als je die verbindt en benut, kun je veel leuker en effectiever werken. Bekijk de publicatie hier.

Tijdens de grote workshop in januari 2024 organiseerde de commissie een bijeenkomst waarin deze publicatie centraal stond. In september is vervolgens nog een lunchgesprek georganiseerd waarbij prioriteiten stellen voor de raad opnieuw centraal stond, maar dan met de focus op de begroting. De opname van het lunchgesprek is beschikbaar gesteld alsmede een set vragen om dit gesprek ook met de eigen griffierskring te kunnen voeren. Je kunt deze informatie hier vinden.

De griffiersfunctie in de regio (2023)

Hij bestaat niet, maar is er wel: een bestuurslaag in de regio. Voor allerlei opgaven zoeken gemeente, provincie, rijk en waterschappen plekken voor overleg, deals en akkoorden. Soms geïnstitutionaliseerd in gemeenschappelijke regelingen en andere verbonden partijen; steeds vaker ook in iets tussen informeel en formeel in.

Griffiers spelen een sleutelrol bij het vormgeven van heldere, democratische processen binnen deze 'Vreemde samenwerkingen'. De commissie heeft in samenwerking met Marije van den Berg een workshop verzorgd over dit thema tijdens het jaarcongres.

Op basis hiervan zijn acht aandachtspunten geïdentificeerd. Van het 'ontrommelen' van verwarrende structuren tot het bevorderen van verantwoordelijkheid bij het college en het mobiliseren van raadsleden op inhoudelijke vraagstukken. Marije heeft deze aandachtspunten gebundeld in: 'De griffiersfunctie in de regio, vreemde samenwerkingen'.

Participatie en het BOB-model (2022)

Dit rapport is een vervolg op het eerdere onderzoek dat we met ProDemos hebben uitgevoerd naar de rol van griffiers bij inwonersparticipatie in het lokaal bestuur. Eén van de bevindingen is dat er veel mogelijkheden zijn om meer bewonersparticipatie mogelijk te maken. Dit is in ieder geval bij het BOB-vergadermodel het geval. De bijeenkomsten moeten daar dan wel bewust voor ingezet worden. In het rapport worden suggesties voor creatiever gebruik van de beeldvormende fase gedaan. Dit rapport laat zien dat griffiers een belangrijke rol kunnen spelen om de betrokkenheid van inwoners te versterken. Het vergadermodel biedt hiervoor mogelijkheden. Door onze inzet als griffiers kunnen we bijdragen aan het vertrouwen van inwoners in hun volksvertegenwoordigers. Zie hier het Rapport voor de VvG (griffiers.nl)

Trendonderzoeken

In samenwerking met de Rijksuniversiteit Groningen wordt periodiek onderzoek uitgevoerd naar de trends en ontwikkelingen in de lokale politiek vanuit het perspectief van de griffiers van gemeenteraden en Provinciale Staten. De trendonderzoeken zijn uitgevoerd in 2013, 2018 en 2022. Het eerstvolgende trendonderzoek vindt plaats in 2025/2026.

Overzicht trendonderzoeken

Bijeenkomsten

Als commissie Openbaar Bestuur organiseren we met enige regelmaat bijeenkomsten om griffiers in den lande te informeren over actuele ontwikkelingen in het openbaar bestuur of om daarover in gesprek te gaan.

De informatie die tijdens dergelijke bijeenkomsten gedeeld is, is in veel gevallen hieronder terug te vinden:

2025

Januari 2025: tijdens de grote workshop is de sessie over polarisatie met Martijn Jonker nog eens herhaald. Voor een impressie zie hier.
Maart 2025: tijdens de grote workshop is het draaiboek verkiezingen 2026 gepresenteerd. Een aantal leden vanuit de commissie hebben hieraan meegewerkt. Het draaiboek is hier te vinden.

2024

Januari: workshop over de publicatie er(tussen)in: zie onder publicaties
Maart: inspiratiesessie over de kwaliteit van raadsvoorstellen, voor een impressie van de bijeenkomst zie hier.
Juni: tijdens de ALV van juni heeft de commissie een workshop georganiseerd met Cornelis van der Sluis over de Wet open overheid. Naar aanleiding van de workshop is ook een Q&A opgesteld en gedeeld met de beroepsgroep. Je kunt de Q&A hier vinden.
Juni: tijdens de ALV van juni heeft de commissie ook een workshop georganiseerd over regionale samenwerking. Met de opbrengst wordt in 2025 aan een vervolg gewerkt.
September: In september is een lunchgesprek georganiseerd waarbij prioriteiten stellen voor de raad opnieuw centraal stond, maar dan met de focus op de begroting. De opname van het lunchgesprek is beschikbaar gesteld alsmede een set vragen om dit gesprek ook met de eigen griffierskring te kunnen voeren. Je kunt deze informatie hier vinden.
Oktober: tijdens het jaarlijkse congres organiseerde de commissie een tweetal workshops. Één over polarisatie door Martijn Jonker en één naar aanleiding van het rapport ‘Koester de democratie’ met Josse de Voogd en Ahmed Marcouch. Voor een impressie zie hier.

2023

Januari: Workshop over regionale samenwerking met Maarten Hageman - Commissiebijeenkomst | Vereniging van Griffiers
Februari:: Lunchgesprek over de Wet Open Overheid met Jeroen Jonkers van de VNG - Kijk de webinar terug, download de presentatie of bekijk de vragen/antwoorden.
Maart: Lunchgesprek over de nieuwe geheimhoudingsbepalingen in de gemeentewet met Corline Norde van La Gro Geelkerken Advocaten. Kijk de webinar terug, download de presentatie of bekijk de vragen/antwoorden.
Juni: Lunchgesprek over participatie op decentraal niveau met Steven Blok. Kijk de webinar terug of download de presentatie.
November: Lunchgesprek over de participatieverordening met Steven Blok. Kijk de webinar terug.