Van dialoog tot dilemma; In gesprek met de raad over participatie

De representatieve democratie en participatieve democratie bestaan naast elkaar en verhouden zich onvermijdelijk tot elkaar: het gaat in beide gevallen immers om zeggenschap en invloed op het (gemeente)beleid. Dat is soms best ingewikkeld, zag de Utrechtse gemeenteraad in 2023. Daarom ging ze hierover in gesprek en schreef de speciaal hiervoor opgerichte adviescommissie Participatie een adviesrapport over de rol van de gemeenteraad in participatie aan de raad.

• Houd je je tijdens participatietrajecten afzijdig als raadslid om achteraf goed te kunnen controleren? Of laat je je mening horen tijdens zulke trajecten, juist vanwege je volksvertegenwoordigende rol?
• Spring je samen met je achterban op de bres, ook al weet je dat het besluit eigenlijk al door een meerderheid van de raad genomen is? Of ben je in die gevallen eerlijk over het gebrek aan ruimte dat er nog is om het besluit te beïnvloeden, ondanks dat jij het er als raadslid niet mee eens was?
• Als de raad het met elkaar eens is dat ze niet aan schijnparticipatie wil doen – en dus alleen participatie willen organiseren op het moment dat er nog (politieke) ruimte is en de raad niet al (te veel) richting heeft gekozen – waarom gaat dat dan niet altijd goed?
• Stuur je tussentijds bij als het participatietraject inhoudelijk een richting op gaat die je politiek niet kan dragen of waar je signalen over krijgt omdat je achterban er niet achter staat? Of wacht je het participatietraject af en maak je in de raad andere keuzes?

Het zijn een paar van de onderwerpen die aan bod zijn gekomen en die laten zien hoe het soms schuurt. Enerzijds ben je als raadslid namelijk onderdeel van een bestuursorgaan met een rol in (bestuurlijke) processen, waarbij het gedrag van het individuele raadslid invloed heeft op hoe er naar het geheel wordt gekeken. Anderzijds ben je politicus, gekozen om volksvertegenwoordiger te zijn vanuit je eigen politieke kleur en vrij om je rol op je eigen manier in te vullen. Dat levert dilemma’s op, waar je als raadslid mee te maken krijgt. Het adviesrapport dient als gespreksopener, zodat de raad hierover in gesprek blijft met elkaar en hierop blijft reflecteren. Dat doen we sinds dit jaar in diezelfde adviescommissie Participatie – die op diens beurt het gesprek in de hele raad weer aanzwengelt.

Kennis delen
In september hebben wij deze werkwijze gedeeld tijdens een werkbezoek van de griffie en gemeenteraad van Leeuwarden aan Utrecht. Samen met een Utrechts raadslid vertelde ik tijdens één van de georganiseerde workshops over mijn werk en de ervaringen in Utrecht. Daarna gingen de raadsleden uit Leeuwarden ook zelf aan de slag: ze gingen met elkaar in gesprek over de voor hen herkenbare dilemma’s uit het raadswerk. De visies liepen zichtbaar ver uiteen en men vond het een goed idee om daar in Leeuwarden een vervolgsessie over te organiseren.

Meer weten of vragen?
Het is hartstikke leuk, verbindend, boeiend én belangrijk om met je raad in gesprek te gaan over dilemma’s rondom participatie die je tegen kan komen in het raadswerk. Heb je naar aanleiding van dit artikel nou vragen? Of wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met Imke Sierksma via griffie.gemeenteraad@utrecht.nl.