Dag voor de Raad in Tilburg: een dag vol inspiratie

Ondanks de treinstakingen wisten bijna 250 deelnemers de reis naar Tilburg te maken. Het werd een dag vol kennisdeling, ontmoeting, inspiratie én reflectie op de toekomst van onze lokale democratie. De gezamenlijke congresdag onderstreepte het belang van goede samenwerking tussen raad en griffie, en bood ruimte aan actuele thema’s binnen het lokaal bestuur. Hieronder vind je een terugkoppeling van een aantal sessies en een link naar de beschikbare presentaties. 

De dag werd geopend door Kirsten ten Cate en Hanneke Willemstein, voorzitters van de organiserende verenigingen.

Plenair: Burgemeester Weterings
Vervolgens verwelkomde burgemeester Theo Weterings – die later dit jaar afscheid neemt – de aanwezigen. Zijn oproep:

“Kopieer de ‘Haagse spelletjes’ niet op lokaal niveau. Geen gekissebis, geen spelletjes op de man. Mensen willen goede debatten en dito besluiten.”

Hij ging ook in op het Tilburgse initiatief Levendige Democratie, dat inzet op het vergroten van inwonersbetrokkenheid. Heldere communicatie is daarin cruciaal: het vergroot het vertrouwen en stimuleert opkomst bij verkiezingen. Tilburg is dan ook trots op het winnen van de Raadscommunicatieprijs.

Plenair: Marcia Luyten
Journalist en schrijver Marcia Luyten werd geïnterviewd door dagvoorzitter Richard Engelfriet. Haar visie:

“Democratie functioneert niet goed als te veel mensen zich er onzeker over voelen. Ze vervreemden dan van het systeem.”

Ze verwees naar Donald Trump als symbool voor een bredere beweging die ook invloed heeft op de lokale democratie. Tegelijkertijd ziet Luyten ook kansen: “De maatschappelijke democratie is levendig. Burgerinitiatieven en collectieven zijn dé democratie in de praktijk. Lokale besturen kunnen hierop inspelen met bijvoorbeeld burgerberaden. Die doorbreken de polariserende dynamiek.”

Plenair: Panelgesprek
Engelfriet ging daarna in gesprek met Luyten en Tilburgse wetenschappers Julien van Ostaaijen en Ton Wilthagen. Van Ostaaijen, auteur van het aankomende boek Het onbegrepen bestuur, benadrukte: “Als de raad samen mooie dingen realiseert, zien inwoners de waarde ervan. Dat verhoogt niet alleen de opkomst, maar ook de betrokkenheid bij het bestuur.”

Wilthagen vulde aan: “Zoek inwoners actief op, op plekken waar ze zich op hun gemak voelen. Dáár ontstaat het echte gesprek.”

Deelsessie: Marcel Boogers – ‘Niet-kiezers’

Marcel Boogers behandelde het profiel van niet-kiezers: “Het gaat niet om ‘afgehaakten’, maar om mensen die het contact zijn verloren. Ze zijn niet onverschillig, maar niet bereikt.” Volgens Boogers moet de raad zichtbaarder worden, onder meer via werkbezoeken of vergaderingen op locatie.

Deelsessie: Macht en Tegenmacht – Van Ostaaijen & Bakx
Marius Bakx opende: “In theorie is de raad het hoogste orgaan, maar in praktijk heeft het college vaak de macht.” Toch zijn burgercollectieven volgens hem legitieme vormen van tegenmacht. Van Ostaaijen voegde toe: “Als de raad tegenmacht wil bieden, moet ze als collectief optreden tegen de uitvoerende macht. Dat vereist samenwerking, kennis én strategie.”

Deelsessie: Paul van Ruitenbeek – Verkiezingen 2026
Voormalig griffier Paul van Ruitenbeek deelde praktische tips voor de voorbereiding op de gemeenteraadsverkiezingen van 2026:

• Wat is de rol van de oude raad in het formatieproces?
• Hoe bereid je de overdracht aan de nieuwe raad voor?
• Hoe vergroot je de opkomst bij de verkiezingen?

Zijn advies: gebruik het verkiezingsmoment om structureel te verbeteren. Denk proactief na en zoek tijdig draagvlak.

Workshop: Charlotte Wagenaar – Democratische Innovatie
Onderzoeker Charlotte Wagenaar liet zien hoe referenda en burgerberaden lokaal succesvol kunnen zijn: “Eenvoudige ja/nee-vragen maken plaats voor meerkeuzereferenda. Succesvolle voorbeelden zijn relevant, dichtbij en hebben duidelijke spelregels.”

Workshop: Geert van Soest - De strategische griffier
In deze sessie stond het verkiezingsmoment centraal als kans voor verandering. Aan de hand van het overdrachtsdocument van de NVvR nodigde Geert van Soest deelnemers uit om zelf het initiatief te nemen: “Wat wil jij dat de nieuwe raad anders gaat doen? En wat kun je zelf anders aanpakken?” Strategisch handelen betekent ook tijd inplannen om te reflecteren: ben je nog met de juiste dingen bezig? 

Workshop: Levendige Democratie – Natascha Leeuwenkuil
De Tilburgse aanpak werd toegelicht met concrete voorbeelden:

• Pubquiz met raadsleden en jongeren
• Rondleidingen voor ouderen in het gemeentehuis
• Takkie Tilly Talkshow: jongeren in gesprek over voor hen relevante onderwerpen

“Meebewegen met wat er leeft in de stad is net zo belangrijk als bestuurlijk commitment.”

Workshop: Ondermijning en weerbaarheid – Marijnissen & Teunissen
De onderzoekers bespraken vormen van agressie en intimidatie richting ambtsdragers. “De ervaring van bedreiging is persoonlijk. De inrichting van een raadszaal kan al verschil maken.” Ze benadrukten het belang van:

• Duidelijke omgangsvormen
• Een veilige gesprekscultuur
• Collegiale steun en waardevrije reflectie

Algemene Ledenvergadering
Tijdens de ALV werden het jaarverslag en de jaarrekening 2024 goedgekeurd. Ruurd Palstra en Minke Knibbe zijn herbenoemd als bestuursleden. De nieuwe Meerjarenvisie van de VvG werd vastgesteld, met aandacht voor:

• Versterking van het ambt
• Verhoging van de zichtbaarheid van de vereniging
• Verbeterde ondersteuning van leden en griffies

Meer informatie

• De aftermovie van de Dag voor de Raad verschijnt binnenkort. We delen deze uiteraard met je.
• De presentaties van de deelsessies vind je hier.
• Binnenlands Bestuur heeft beide voorzitters geïnterviewd.