Vraag: Mag een raadslid zijn/haar eigen partij starten drie maanden vóór de gemeenteraadsverkiezingen?

Een raadslid heeft zich vanaf 2008 afgescheiden van een partij. Hij is verder gegaan onder zijn eigen naam. Nu wil hij, drie maanden voor de verkiezingen met zijn nieuwe partijnaam (inmiddels ingeschreven bij notaris) verder. Mag dat?

Beschrijving

Antwoord:

Wettelijk is ter zake niets geregeld. De Gemeentewet kent de term 'fractie' niet. De fractie is gekozen via een gezamenlijke lijst (conform de Kieswet). Op basis van die naamsaanduiding zijn de leden in de raad gekozen. In de meeste gevallen zal in het Reglement van orde een regeling zijn getroffen hoe om te gaan met de aanduiding van een afgesplitste groepering. Gebruikelijk is dat het raadslid dat is afgesplitst aan de raad meedeelt hoe hij/zij in het vervolg wenst te worden aangeduid.

Formeel heeft de raad hier geen zeggenschap over. In deze opvatting is het een interne aangelegenheid van betrokkene(n). In sommige raden - en trouwens ook bij de Tweede Kamer - bestaat het gebruik dat iemand die zich afsplitst in het vervolg wordt aangeduid met 'groep ....(eigennaam)'.

Men kan zich ten slotte de vraag stellen of het richting de burger helemaal zuiver is om - staande een raadsperiode - een aanduiding te kiezen van een partij die tijdens de vorige verkiezingen niet bestond, maar wel aan de a.s. verkiezingen gaat deelnemen. Maar dit is meer een vraag van moreel-ethische aard.

Gemeente Wierden
De gemeente Wierden heeft dit in het eigen reglement (gebaseerd op het modelreglement) geregeld:

a. Indien:
- één of meer leden van een fractie als zelfstandige fractie gaan optreden;
- twee of meer fracties als één fractie gaan optreden;
- één of meer leden van een fractie zich aansluiten bij een andere fractie; wordt hiervan zo spoedig mogelijk schriftelijk mededeling gedaan aan de voorzitter.

b. Met de onder a. beschreven veranderde situatie wordt rekening gehouden met ingang van de eerstvolgende vergadering van de raad na de mededeling daarvan. Deze afspraak maakt het bij wijze van spreke mogelijk dat een fractie iedere vergadering zijn naam wijzigt.

Gemeente Sittard-Geleen
In het reglement van orde van Sittard-Geleen is het volgende geregeld:
Artikel 5 Fractie  4.

a. Indien:
1° één of meer leden van een fractie als zelfstandige fractie gaan optreden;
2° twee of meer fracties als één fractie gaan optreden;
3° één of meer leden van een fractie zich aansluiten bij een andere fractie; wordt hiervan zo spoedig mogelijk schriftelijk mededeling gedaan aan de voorzitter.

b. Bij de veranderde situatie vermeld in lid 4 a onder 1°, 2° en 3° wordt aan de voorzitter medegedeeld welke naam de fractie zal gaan voeren.

c. Met de onder a en b beschreven veranderde situatie wordt rekening gehouden met ingang van de eerstvolgende vergadering van de raad na de mededeling daarvan. Echter dit ziet er alleen op als iets in de fracties verandert, samenvoeging of afsplitsing.

In de situatie van de gemeente Wierden gaat het zittende raadslid onder een andere naam verder. Ook als zittende fractie een andere naam kiezen mag dus. Uitgangspunt van ons kiesstelsel is dat volksvertegenwoordigers op persoonlijke titel worden gekozen en benoemd. Dit uitgangspunt is gebaseerd op artikel 27 van de Gemeentewet, waarin is bepaald dat elk bindend mandaat van een lid van de raad nietig is. De volksvertegenwoordiger handelt naar eigen overtuiging en is bij stemmingen niet gebonden aan een lastgeving. De volksvertegenwoordiger heeft daardoor ook de mogelijkheid om tussentijds van fractie te veranderen of zelfstandig verder te gaan. Maar de fractie kan ook besluiten om haar naam te veranderen. Dit staat de fractie vrij om te doen. In principe heeft de raad ook geen zeggenschap over de naamvoering van een fractie.

Echter, de raad kan wel in het reglement van orde regelen dat de fractienaam niet in strijd mag zijn met de openbare orde en goede zeden. De raad is gehouden met ingang van de eerstvolgende vergadering nadat hiervan mededeling is gedaan rekening te houden met de nieuwe situatie (conform het bepaalde in het reglement van orde).

In de gemeente Sittard-Geleen is dit ook aan de orde geweest, een fractie heeft zonder dat er iets in de samenstelling van de fractie was veranderd, een andere naam gekozen. Dit is schriftelijk aan de raadsvoorzitter medegedeeld en vervolgens is deze naam gevoerd.